Top sàn giao dịch nguyên liệu thô tốt nhất năm 2025

Những nguyên liệu thô nào có thể được giao dịch trực tuyến?

Đầu tư vào các loại hàng hóa là một chủ đề quan trọng trong lĩnh vực tài chính hiện đại. Hàng hóa (commodities) là những sản phẩm vật chất cơ bản như dầu mỏ, kim loại, nông sản… được giao dịch rộng rãi trên toàn cầu. Chúng đóng vai trò thiết yếu trong vận hành nền kinh tế thế giới, bởi tác động trực tiếp đến giá thành sản xuất, lạm phát và các chỉ số kinh tế lớn. Thị trường hàng hóa chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ cung-cầu, yếu tố thời tiết, biến động địa chính trị và các tin tức vĩ mô. Để tiếp cận với các mặt hàng này qua trading online, nhà đầu tư có thể sử dụng các công cụ phổ biến như: Hợp đồng chênh lệch (CFD), hợp đồng tương lai (futures), hoặc các quỹ đầu tư chỉ số ETF. Mỗi loại hàng hóa và công cụ đầu tư mang đến những đặc thù về mức độ rủi ro, tiềm năng sinh lời và yêu cầu về kiến thức thị trường khác nhau.

Đầu tư vào vàng

Vàng từ lâu được coi là tài sản trú ẩn an toàn mỗi khi kinh tế, địa chính trị toàn cầu bất ổn. Khả năng giữ giá trị trong thời kỳ lạm phát và khủng hoảng khiến vàng phù hợp để đa dạng hóa danh mục. Giá vàng dù biến động theo cung cầu và tin tức kinh tế, nhìn chung ít dao động thất thường hơn các nhóm hàng hóa khác. Đầu tư vàng thuận lợi qua CFD, ETF hoặc hợp đồng tương lai, giúp linh động theo mục tiêu cá nhân.

Đầu tư vào dầu Brent

Dầu Brent là loại dầu mỏ chủ lực của châu Âu, giá chịu ảnh hưởng mạnh từ địa chính trị, cung-cầu thế giới và các chính sách sản xuất. Đầu tư dầu Brent mang lại tiềm năng lợi nhuận lớn nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro cao bởi giá thường xuyên biến động mạnh. Phù hợp nhà đầu tư có kiến thức kinh tế, chịu được sóng lớn và ưa thích giao dịch chủ động. CFD, hợp đồng tương lai giúp tiếp cận hiệu quả nhóm này.

Đầu tư vào khí tự nhiên

Khí tự nhiên là hàng hóa có tính thời vụ và phụ thuộc lớn vào thời tiết, nhu cầu sưởi ấm/làm mát và các yếu tố địa chính trị. Điều này khiến giá khí tự nhiên biến động “sốc” theo từng mùa hoặc sự kiện. Phù hợp với nhà đầu tư thích mạo hiểm, giao dịch lướt sóng, và phải chấp nhận biến động lớn. CFD và hợp đồng tương lai là hai công cụ phổ biến nhất để đầu tư khí tự nhiên.

Đầu tư vào nhôm

Nhôm là vật liệu cơ bản trong xây dựng, giao thông, điện tử và nhiều ngành công nghiệp. Giá nhôm chịu ảnh hưởng từ nhu cầu sản xuất toàn cầu và thay đổi giá năng lượng. Biến động giá nhôm thường kém “sốc” hơn dầu, khí nhưng vẫn có thể tăng mạnh theo chu kỳ. Nhà đầu tư nên có tầm nhìn trung dài hạn và cập nhật sát diễn biến kinh tế thế giới.

Đầu tư vào các mặt hàng nông sản (lúa mì, ngô, đậu nành)

Các loại nông sản như lúa mì, ngô, đậu nành đóng vai trò thiết yếu trong nguồn cung thực phẩm thế giới. Giá các mặt hàng này thường biến động theo mùa vụ, thời tiết và các chính sách xuất khẩu nhập khẩu. Ngoài phòng ngừa rủi ro sản xuất, giao dịch các loại nông sản cũng hấp dẫn với nhà đầu tư muốn đa dạng hóa, nhưng cần quan tâm tới yếu tố bất định về thời tiết. Futures, CFD hay ETF là các công cụ khuyến nghị trên thị trường nông sản.

Làm thế nào để đầu tư vào hàng hóa?

Đầu tư vào các loại hàng hóa (commodities) ngày càng được giới đầu tư tại Việt Nam quan tâm nhờ khả năng đa dạng hóa danh mục và bảo vệ giá trị tài sản trước biến động kinh tế hoặc lạm phát. Có nhiều phương thức đầu tư khác nhau, phù hợp với từng mục tiêu: giao dịch ngắn hạn, sinh lợi nhanh hoặc tích lũy dài hạn ổn định. Hàng hóa là các tài sản vật chất như vàng, dầu mỏ, kim loại, nông sản… có thể tiếp cận qua nhiều công cụ tài chính hiện đại. Sau đây là so sánh các phương pháp đầu tư phổ biến.

Đầu tư qua CFD (Hợp đồng chênh lệch)

CFD (Contracts for Difference) là công cụ tài chính phái sinh cho phép nhà đầu tư kiếm lời từ biến động giá hàng hóa mà không cần sở hữu thực tế tài sản. Khi giao dịch CFD, bạn có thể sử dụng đòn bẩy tài chính giúp tăng khả năng lợi nhuận (song cũng đi kèm rủi ro lớn), phù hợp với nhà đầu tư thích lướt sóng ngắn hạn. Tuy nhiên, giao dịch CFD khá phức tạp, rủi ro thua lỗ cao do biến động mạnh và tiềm ẩn khả năng mất nhiều hơn số vốn đầu tư ban đầu nếu không kiểm soát tốt.

Ví dụ CFD trên dầu mỏ:

Bạn dự đoán dầu Brent sẽ tăng giá. Bạn mở vị thế mua 1 CFD trị giá 70 USD/thùng khi giá dầu là 70 USD. Nếu giá tăng lên 73 USD, bạn đóng vị thế và lãi là 3 USD (ngoài trừ phí giao dịch & chênh lệch giá bid/ask). Ngược lại, nếu giá giảm xuống 68 USD, bạn lỗ 2 USD.

Đầu tư qua hợp đồng kỳ hạn (futures)

Hợp đồng kỳ hạn (futures) là thỏa thuận mua/bán một lượng hàng hóa vào thời điểm và giá xác định trong tương lai. Hợp đồng này hữu ích cho cả nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro (hedging) và nhà đầu cơ tìm kiếm lợi nhuận từ thay đổi giá cả. Giao dịch futures thường được thực hiện trên các sàn quốc tế; mức ký quỹ thấp giúp tận dụng biến động giá, song yêu cầu hiểu biết sâu về thị trường và quản lý rủi ro.

Ví dụ hợp đồng kỳ hạn lúa mì:

Một nông dân ký hợp đồng bán 50 tấn lúa mì với giá 250 USD/tấn, giao hàng sau 3 tháng. Nếu đến thời điểm giao hàng, giá thị trường giảm xuống 220 USD/tấn, người nông dân vẫn bán được giá cao hơn, bảo vệ lợi nhuận.

Đầu tư qua ETF (Quỹ chỉ số hàng hóa)

ETF (Exchange Traded Fund) là quỹ mô phỏng biến động giá của một loại hàng hóa hoặc nhóm hàng hóa, giao dịch như cổ phiếu trên sàn. Đầu tư qua ETF thuận tiện, chi phí thấp và rủi ro phân tán do đa dạng hóa danh mục – rất phù hợp với nhà đầu tư muốn tiếp cận hàng hóa mà không cần lo lắng về bảo quản vật chất hay giao dịch phức tạp như futures.

Ví dụ ETF vàng:

Bạn mua 10 chứng chỉ ETF vàng khi giá NAV quỹ là 1.900 USD/chỉ. Nếu giá vàng quốc tế tăng, giá chứng chỉ cũng tăng tương ứng. Bạn có thể bán lại trên sàn bất cứ lúc nào.

Đầu tư vào cổ phiếu doanh nghiệp ngành hàng hóa

Cách này là đầu tư gián tiếp: mua cổ phiếu các công ty khai thác/tinh chế/kinh doanh hàng hóa, hưởng lợi từ tăng trưởng ngành và giá hàng hóa tăng. Hiệu quả đầu tư phụ thuộc không chỉ giá hàng hóa mà còn hiệu quả hoạt động của từng doanh nghiệp. Đây là phương án phù hợp nếu bạn muốn kết hợp hưởng cổ tức hoặc tăng giá cổ phiếu về dài hạn.

Ví dụ đầu tư cổ phiếu hàng hóa:

Bạn mua 100 cổ phiếu của một công ty khai thác dầu nếu kỳ vọng giá dầu tăng. Khi giá dầu đi lên, doanh thu và lợi nhuận công ty tăng, giá cổ phiếu cũng có thể tăng.

Đầu tư trực tiếp hàng hóa vật chất

Phương pháp truyền thống là mua trực tiếp và giữ hàng hóa vật chất như vàng, bạc, kim loại quý, hoặc nông sản. Đây được coi là nơi trú ẩn an toàn, giúp bảo toàn giá trị tài sản trong dài hạn, chống lạm phát. Tuy nhiên, hình thức này gặp trở ngại về lưu trữ, bảo quản và ít linh hoạt khi giao dịch.

Ví dụ mua vàng vật chất:

Bạn mua 5 lượng vàng SJC tại tiệm vàng với giá 78 triệu đồng/lượng. Sau thời gian, nếu giá vàng lên 82 triệu đồng/lượng, bạn có thể bán và thu lợi nhuận 20 triệu đồng (chưa tính chi phí mua – bán).

Tóm lại: Tùy vào mục tiêu, thời gian đầu tư và khẩu vị rủi ro, bạn hãy cân nhắc kỹ lưỡng từng hình thức trên để lựa chọn giải pháp phù hợp khi đầu tư vào thị trường hàng hóa.

Nguyên liệu nào phù hợp với hồ sơ nhà đầu tư của bạn?

Không phải tất cả các loại hàng hóa đều vận động giống nhau: một số biến động giá mạnh và chịu tác động lớn từ yếu tố địa chính trị hoặc tình hình kinh tế, trong khi số khác lại khá ổn định. Việc đầu tư vào loại hàng hóa nào nên dựa trên kinh nghiệm, hiểu biết và khả năng chấp nhận rủi ro của từng nhà đầu tư. Hướng dẫn dưới đây sẽ giúp bạn chọn nhóm hàng hóa phù hợp với từng cấp độ nhà đầu tư.

🟢 Nhà đầu tư mới: Chọn hàng hóa ổn định, dễ dự báo

Ở giai đoạn mới bắt đầu, ưu tiên các hàng hóa có biến động giá thấp và thị trường dễ hiểu sẽ giúp tối ưu hóa lợi thế học hỏi và giảm thiểu rủi ro. Hai lựa chọn phù hợp là:

• Vàng (Or)
• Biến động thấp so với các hàng hóa khác, thường được coi là "nơi trú ẩn an toàn" khi thị trường bất ổn
• Giá vàng ít chịu ảnh hưởng từ các biến số kinh tế ngắn hạn
• Rất dễ tiếp cận qua các quỹ ETF, hoặc hợp đồng CFD sử dụng đòn bẩy thấp
• Dễ theo dõi thông tin, không đòi hỏi theo sát thị trường từng ngày
• Nên ưu tiên đầu tư dài hạn, tránh giao dịch trong ngày (day trading)
• Nhôm (Aluminium)
• Ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp, sức cầu ổn định
• Biến động giá trung bình, rủi ro thấp hơn so với nhiều hàng hóa công nghiệp khác
• Có thể đầu tư thông qua ETF hoặc hợp đồng CFD với tỷ lệ đòn bẩy thấp
• Thích hợp với nhà đầu tư không có nhiều thời gian theo dõi thị trường hàng ngày

🟡 Nhà đầu tư trung cấp: Hàng hóa nhiều biến động, nhạy với tin tức

Khi đã nắm được quy luật vận động thị trường và quản lý rủi ro cơ bản, nhà đầu tư trung cấp có thể tiếp cận các hàng hóa nhạy cảm với kinh tế vĩ mô hơn:

• Dầu mỏ (Pétrole)
• Linh hoạt theo diễn biến cung-cầu thế giới, biến động giá mạnh
• Nhiều cơ hội lướt sóng nhờ tin tức kinh tế, chính trị (OPEC, căng thẳng quốc tế...)
• Thích hợp với hình thức swing trading (giữ lệnh vài ngày đến vài tuần), hoặc đầu tư qua ETF
• Luôn sử dụng lệnh dừng lỗ (stop-loss) để bảo vệ tài khoản khỏi biến động bất ngờ
• Ngũ cốc (Céréales)
• Giá chịu tác động bởi mùa vụ, thời tiết và tình hình xuất khẩu toàn cầu
• Thích hợp cho nhà đầu tư linh hoạt, chủ động cập nhật tin tức
• Chiến lược giao dịch trung hạn (vài tuần), tập trung nghiên cứu cung-cầu và tồn kho

🔴 Nhà đầu tư chuyên nghiệp: Hàng hóa rất biến động, cần công cụ nâng cao

Dành cho nhà đầu tư có kinh nghiệm cao, quản trị rủi ro nghiêm ngặt, sẵn sàng đối mặt với thị trường khó lường và các biến động nhanh:

• Khí tự nhiên (Gaz naturel)
• Đặc biệt biến động, giá thay đổi mạnh do thời tiết, tồn kho và yếu tố địa chính trị
• Cần theo dõi sát, phân tích kỹ thuật nâng cao
• Sử dụng chiến lược như scalping hoặc giao dịch ngắn hạn
• Dầu mỏ (trading ngắn hạn)
• Biến động trong ngày hoặc tuần rất mạnh, bị ảnh hưởng lớn bởi số liệu kinh tế và dòng tiền quốc tế
• Phù hợp cho day trading, cần sử dụng chỉ báo kỹ thuật, quản lý đòn bẩy và lệnh dừng lỗ chặt chẽ
• Cần kỹ năng đọc bảng giá nhanh và ra quyết định kịp thời
• Ngũ cốc (trading ngắn hạn)
• Cần hiểu mùa vụ, phân tích biểu đồ và sử dụng công cụ phát hiện xu hướng
• Nên kết hợp bảo hiểm (hedging) và quản lý vốn để giảm rủi ro do biến động giá bất ngờ
• Lý tưởng cho giao dịch trong ngày (scalping/swift trading) hoặc lướt sóng theo dữ liệu thời tiết, thị trường quốc tế

Lựa chọn hàng hóa phù hợp với trình độ sẽ giúp nhà đầu tư nâng cao hiệu quả, hạn chế thua lỗ không đáng có và tăng trưởng bền vững trên thị trường phái sinh hàng hóa.

Làm thế nào để chọn một nhà môi giới để giao dịch hàng hóa?

Khi đầu tư vào thị trường hàng hóa, việc lựa chọn một nhà môi giới (broker) uy tín đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Một broker phù hợp không chỉ giúp bạn tiếp cận nhiều loại hàng hóa đa dạng mà còn đảm bảo giao dịch an toàn, minh bạch và tối ưu về chi phí. Nếu lựa chọn thiếu cân nhắc, nhà đầu tư có thể gặp rủi ro về bảo mật, phí giao dịch cao hoặc hạn chế trong tiếp cận thị trường. Dưới đây là các tiêu chí thiết yếu để đánh giá và chọn nhà môi giới khi giao dịch hàng hóa.

Việc so sánh kỹ các tiêu chí trên sẽ giúp bạn tự tin lựa chọn được nhà môi giới hàng hóa phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả và an toàn khi đầu tư vào thị trường này.

Tại sao nên đầu tư vào các hàng hóa cơ bản?

Trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng biến động, nhiều nhà đầu tư đặt ra câu hỏi: liệu việc bổ sung các loại tài sản như hàng hóa (matières premières) vào danh mục đầu tư có thật sự cần thiết? Dù không phải “chìa khóa vạn năng”, các sản phẩm này ngày càng khẳng định vai trò chiến lược của mình khi xây dựng một danh mục cân bằng, đặc biệt đối với các nhà đầu tư muốn mở rộng phạm vi phân bổ tài sản và tối ưu hóa quản trị rủi ro.

Một trong những lý do quan trọng khiến các hàng hóa xứng đáng xem xét là yếu tố đa dạng hóa. Khác biệt với cổ phiếu hay trái phiếu, giá của các mặt hàng như nông sản, năng lượng hay kim loại chịu tác động bởi những động lực riêng biệt như cung-cầu toàn cầu, điều kiện thời tiết, thay đổi công nghệ hoặc yếu tố chính trị. Nhờ đó, khi thị trường chứng khoán biến động mạnh, các loại hàng hóa này có thể vận động độc lập, giúp giảm độ biến động tổng thể của danh mục đầu tư và giới hạn rủi ro tập trung.

Ngoài ra, trong bối cảnh lạm phát tăng cao, hàng hóa có thể phát huy vai trò “tấm khiên” phòng vệ. Thực tế, giá cả nhiều loại hàng hóa – đặc biệt là lương thực thực phẩm, dầu mỏ hay kim loại cơ bản – thường có xu hướng tăng theo đà lạm phát. Khi các tài sản tài chính truyền thống như cổ phiếu hoặc trái phiếu bị bào mòn sức mua do lạm phát, một phần đầu tư vào hàng hóa sẽ giúp bảo toàn giá trị thực cho danh mục đầu tư.

Riêng với các kim loại quý như vàng hay bạc, vai trò giá trị trú ẩn được lịch sử nhiều lần kiểm chứng. Khi nền kinh tế thế giới đối diện bất ổn hoặc rủi ro địa chính trị gia tăng, dòng tiền thường đổ về các tài sản “an toàn”. Nhờ tính chất khan hiếm, giá trị sử dụng lâu dài và ít liên kết với chu kỳ kinh tế, các kim loại quý có thể giúp danh mục đầu tư giảm thiểu tổn thất trong giai đoạn biến động mạnh, tạo ra “bộ giảm sóc” hữu ích.

Bên cạnh đó, một số hàng hóa như dầu mỏ, khí đốt, cà phê... còn mở ra cơ hội kiếm lời trong ngắn hạn hoặc trung hạn nhờ những biến động đặc thù theo mùa vụ hoặc bối cảnh địa – chính trị. Việc theo dõi các yếu tố như thời tiết, biến động cung-cầu thế giới, căng thẳng địa chính trị... giúp nhà đầu tư có thể tận dụng các khoảng thời gian ngắn hạn để tăng hiệu quả đầu tư, miễn là kiểm soát tốt rủi ro và cẩn trọng với tính biến động cao.

En résumé

Hàng hóa không phải là “bảo chứng” cho lợi nhuận, song việc phân bổ hợp lý các loại tài sản này sẽ góp phần hoàn thiện một danh mục đầu tư vững chắc, vừa tăng khả năng đa dạng hóa, vừa hỗ trợ phòng vệ trước những biến động lớn trên thị trường tài chính. Đây là thành phần cần cân nhắc trong một chiến lược dài hạn hướng tới hiệu quả và kiểm soát rủi ro.

Giao dịch hàng hóa có giá bao nhiêu?

Khi giao dịch hàng hóa (như vàng, dầu thô, cà phê…), ngoài khả năng kiếm lợi nhuận từ biến động giá, nhà đầu tư cần hiểu rõ các loại phí liên quan. Những khoản phí này – như spread, commission (hoa hồng), phí qua đêm (swap), phí không hoạt động và phí rút tiền – ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận ròng của bạn. Biết nhận diện, tính toán và so sánh các loại chi phí này là yếu tố then chốt giúp tối ưu hóa kết quả đầu tư và tránh các chi phí ẩn ngoài ý muốn.

1. Spread (Chênh lệch giá mua – bán)

Spread là khoản chênh lệch giữa giá bán (bid) và giá mua (ask) mà sàn môi giới áp dụng cho mỗi hàng hóa. Nó được tính cho mỗi giao dịch bạn thực hiện và là nguồn thu nhập của sàn ngay cả khi bạn đang hòa vốn trên thị trường.

Ví dụ về spread

Bạn giao dịch vàng, giá mua (ask) là 2000 USD/ounce và giá bán (bid) là 1998,2 USD/ounce. Spread là 1,8 USD/ounce. Nếu bạn mua 10 ounce vàng, chi phí spread là 1,8 x 10 = 18 USD. Nghĩa là bạn phải chờ giá vàng tăng ít nhất 1,8 USD/ounce mới hòa vốn.

2. Hoa hồng trên giao dịch (Commission)

Một số sàn môi giới áp dụng phí hoa hồng (commission), thường được tính theo phần trăm giá trị giao dịch. Phí này được cộng cùng với spread hoặc tính riêng tùy sàn.

Ví dụ về hoa hồng

Bạn vào lệnh mua dầu thô trị giá 10.000 USD, mức phí hoa hồng là 0,05%. Số tiền bạn phải trả là:
10.000 USD x 0,05% = 5 USD cho mỗi lượt mở hoặc đóng lệnh.

3. Phí qua đêm (Financing/Swap)

Nếu bạn nắm giữ vị thế qua đêm (không đóng giao dịch trước giờ “cut-off”, thường là 22h), bạn sẽ bị thu phí qua đêm. Phí này nhằm bù trừ chi phí tài chính cho việc giữ tiền trên thị trường.

Ví dụ về phí swap

Bạn mua hợp đồng cà phê trị giá 5.000 USD. Sàn quy định phí swap là 0,02%/đêm.
5.000 USD x 0,02% = 1 USD mỗi đêm giữ lệnh
Giữ lệnh 5 đêm, bạn tốn tổng cộng 5 USD chỉ riêng phí swap.

4. Phí không hoạt động

Nếu bạn không giao dịch trong một khoảng thời gian dài (thường 3-6 tháng), sàn có thể thu phí duy trì tài khoản “không hoạt động”. Phí này sẽ tự động trừ vào số dư tài khoản của bạn.

Ví dụ về phí không hoạt động

Bạn dừng giao dịch 3 tháng liên tiếp. Sang tháng thứ 4, sàn thu phí không hoạt động 10 USD. Nếu không tiếp tục giao dịch, mỗi tháng sau đó lại bị trừ 10 USD, cho đến khi tài khoản về 0.

5. Phí rút tiền

Khi rút tiền từ tài khoản giao dịch về tài khoản ngân hàng cá nhân, bạn có thể bị tính phí cố định hoặc theo phần trăm số tiền rút, tùy quy định của sàn.

Ví dụ về phí rút tiền

Bạn muốn rút 2.000.000 VND về tài khoản ngân hàng. Sàn quy định phí rút cố định là 150.000 VND/lần. Như vậy, bạn thực nhận được 1.850.000 VND sau khi trừ phí rút.

Giá hàng hóa trực tiếp

Chế độ thuế đối với thu nhập từ nguyên liệu thô ở Việt Nam?

Việc đầu tư vào các sản phẩm liên quan đến hàng hóa (như phái sinh, quỹ ETF, cổ phiếu ngành khai khoáng – dầu khí hay kim loại quý vật chất) đang ngày càng được các nhà đầu tư tại Việt Nam quan tâm. Tuy nhiên, mỗi loại hình đầu tư lại chịu một cơ chế thuế khác nhau theo quy định pháp luật thuế Việt Nam. Nhìn chung, thu nhập từ các kênh này thường thuộc thuế thu nhập từ đầu tư vốn hoặc thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán, với các quy định riêng biệt tùy sản phẩm.

Đối với các sản phẩm CFD và hợp đồng tương lai, Nhà nước Việt Nam chỉ công nhận các giao dịch thực hiện trên sàn giao dịch phái sinh đủ điều kiện, như Sở Giao dịch Chứng khoán phái sinh Việt Nam. Cá nhân tham gia các giao dịch này sẽ chịu thuế thu nhập từ đầu tư vốn hoặc thuế chuyển nhượng tài sản. Thu nhập từ hoạt động đầu tư phái sinh thường được tính trên từng hợp đồng, mức thuế suất có thể áp dụng theo biểu thuế lũy tiến (nếu là cá nhân), hoặc thuế TNDN (nếu là tổ chức). Với những sản phẩm giao dịch trên sàn nước ngoài không được pháp luật Việt Nam công nhận, vấn đề kê khai và xử lý thuế sẽ phức tạp và rủi ro hơn.

Với ETF hàng hóa, khi nhà đầu tư thực hiện giao dịch mua bán trên sàn chứng khoán Việt Nam, thu nhập từ chuyển nhượng ETF chịu thuế như các chứng khoán khác. Đối với cá nhân thường áp dụng mức 0,1%/giá trị chuyển nhượng đối với từng lần bán, bên chứng khoán khấu trừ tại nguồn, không phân biệt lãi/lỗ. Nếu cá nhân tự kê khai quyết toán thuế vào cuối năm (cho tổng thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán), có thể áp dụng theo biểu thuế lũy tiến, tùy lựa chọn cá nhân và thực trạng lãi/lỗ.

Cổ phiếu của doanh nghiệp khai khoáng hoặc dầu khí được niêm yết, khi giao dịch cũng bị khấu trừ thuế chuyển nhượng chứng khoán 0,1%/giá trị bán. Ngoài ra, cổ tức nhận được (nếu chia bằng tiền mặt) sẽ bị khấu trừ thuế TNCN tại nguồn với mức 5%. Trường hợp cổ tức chi trả bằng cổ phiếu, quy định về thuế có thể khác tùy tình huống cụ thể và cần tham khảo hướng dẫn từ cơ quan thuế tại thời điểm phát sinh.

Riêng đối với đầu tư kim loại quý vật chất như vàng, bạc, cá nhân không thường xuyên đầu tư quy mô nhỏ lẻ hiện chưa có hướng dẫn cụ thể về thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, nếu hoạt động mang tính chất kinh doanh, hoặc mở tiệm vàng/kinh doanh số lượng lớn, cơ quan thuế có thể áp thuế thu nhập cá nhân hoặc thuế doanh nghiệp theo bậc thang, tùy thực tế phát sinh và tình trạng đăng ký kinh doanh. Giao dịch mua bán vàng vật chất tại Việt Nam luôn chịu thuế GTGT theo quy định từng thời kỳ.

Nhà đầu tư cần lưu ý cập nhật các thay đổi trong chính sách thuế và chủ động hỏi ý kiến chuyên gia/tư vấn thuế đối với trường hợp cụ thể của mình, nhất là khi có hoạt động đầu tư quốc tế hoặc các sản phẩm phái sinh mới.

Nguyên liệu thô: hiểu về hiệu ứng Contango và Backwardation

Khi đầu tư vào các hàng hóa như dầu thô, ngô, vàng... ta thường nghe nói về giá giao ngay (giá thị trường hiện tại) và giá kỳ hạn (giá cho hợp đồng mua bán trong tương lai). Mối quan hệ giữa hai mức giá này được thể hiện trên đường cong giá – một yếu tố rất quan trọng để phân tích xu hướng thị trường. Hình dạng của đường cong này, cụ thể là trạng thái contango hay backwardation, ảnh hưởng trực tiếp tới cách nhà đầu tư ra quyết định và hiệu quả của các sản phẩm tài chính dựa trên hàng hóa.

Contango: khi giá tương lai cao hơn giá hiện tại

Contango là trạng thái khi giá kỳ hạn của một hàng hóa cao hơn giá giao ngay. Tức là, mua dầu hoặc lúa mì giao hàng trong tương lai sẽ đắt hơn giá mua ngay bây giờ. Hiện tượng này xảy ra chủ yếu với các loại hàng hóa có thể lưu trữ dễ dàng (ví dụ: dầu, kim loại), do chi phí lưu kho, chi phí bảo hiểm và tài chính. Ngoài ra, sự kỳ vọng về nhu cầu cao hơn trong tương lai cũng làm cho giá hợp đồng kỳ hạn tăng lên so với hiện tại.

Ví dụ thực tế

Giả sử trong thời kỳ nguồn cung dầu dồi dào, doanh nghiệp nhập nhiều dầu nhưng không tiêu thụ hết, tồn kho tăng. Giá dầu giao ngay giảm nhưng giá hợp đồng giao dầu kỳ hạn vẫn cao do tốn chi phí lưu trữ, bảo hiểm và vốn. Thị trường dầu lúc này điển hình cho trạng thái contango.

Backwardation: khi nhu cầu cấp bách vượt qua nguồn cung

Ngược lại với contango, backwardation xảy ra khi giá kỳ hạn thấp hơn giá giao ngay. Diễn biến này thường bắt nguồn từ tình trạng thiếu hụt ngắn hạn, rủi ro gián đoạn nguồn cung hoặc nhu cầu giao hàng ngay rất cao. Khi thị trường dự đoán sắp có nguồn cung mới, hoặc khi người mua sẵn sàng trả thêm để có hàng hóa ngay lập tức, giá giao ngay sẽ nhảy vọt so với giá hợp đồng tương lai.

Ví dụ thực tế

Thời điểm chiến tranh ở Ukraine, nguồn cung ngũ cốc toàn cầu bị gián đoạn, các nước và doanh nghiệp trong ngành thực phẩm buộc phải tăng mua lúa mì ngay lập tức để đảm bảo sản xuất, khiến giá lúa mì giao ngay tăng cao so với giá hợp đồng kỳ hạn. Thị trường lúa mì khi ấy rơi vào backwardation.

Tại sao nhà đầu tư cần hiểu rõ các trạng thái này?

Khi đầu tư qua các sản phẩm tài chính như ETF, ETC hoặc quỹ dựa trên hợp đồng tương lai, hiệu quả đầu tư không chỉ phụ thuộc vào xu hướng giá hàng hóa mà còn bị ảnh hưởng lớn bởi trạng thái contango hay backwardation thông qua quá trình “cuộn hợp đồng”. Nếu thị trường ở trạng thái contango kéo dài, việc bán hợp đồng cũ (rẻ) để mua hợp đồng mới (đắt hơn) có thể làm hao hụt lợi suất đầu tư, ngay cả khi giá hàng hóa không giảm. Ngược lại, backwardation cho phép nhà đầu tư mua hợp đồng mới rẻ hơn, tăng hiệu quả đầu tư nếu giá không biến động quá mạnh.

Bon à savoir: En résumé

Phân tích đường cong giá (spot vs. kỳ hạn) giúp nhà đầu tư nắm bắt những tín hiệu thị trường quan trọng: khi nào nguồn cung dư thừa, khi nào có nguy cơ thiếu hụt hoặc nhu cầu đột biến. Hiểu rõ trạng thái contango hay backwardation giúp điều chỉnh chiến lược, nhận diện rủi ro ẩn và kỳ vọng lợi nhuận hợp lý khi tham gia vào các sản phẩm tài chính dựa trên hàng hóa.

P. Laurore

Chuyên gia tài chính

Là đồng sáng lập HelloSafe và có bằng Thạc sĩ tài chính, Pauline là một chuyên gia được công nhận trong lĩnh vực tài chính cá nhân, sử dụng kiến thức của mình để giúp người dùng hiểu rõ hơn và tối ưu hóa các lựa chọn tài chính của họ. Tại HelloSafe, Pauline đóng vai trò chủ chốt trong việc thiết kế nội dung rõ ràng, có tính giáo dục về tiết kiệm, đầu tư và tài chính cá nhân. Đam mê giáo dục tài chính, Pauline luôn nỗ lực để mỗi nội dung mà cô giám sát đều cung cấp thông tin đáng tin cậy, minh bạch và khách quan nhằm hỗ trợ việc quản lý tài chính độc lập và có hiểu biết. Vì mục tiêu này, cô đã thử nghiệm hơn 100 nền tảng giao dịch để giúp người dùng internet đưa ra lựa chọn đúng đắn.